پارچه ابریشم
پارچه ابریشم
با انواع جنس لباس آشنا شویم: پارچه ابریشم
ابریشم یک نخ طبیعی است که از پیلهٔ کرم ابریشم گرفته میشود. عمده تشکیل دهنده آن پروتئین است. از نخ ابریشم، پارچههای ابریشمی میبافند که یکی از بهترین و نرم ترین پارچه های دنیا بهشمار میروند. به دلیل خاصیت براقی نخ ابریشم، پارچههای بافته شده از ابریشم همانند منشورهایی هستند که اگر از جهات مختلف به آنها نگاه کنید رنگهای متفاوتی از آن میبینید.
در حدود ۲٬۷۰۰ سال پیش از میلاد انسان نخستین بار ابریشمبافی در چین را انجام داد. امروزه کشورهایی مانند چین، ژاپن، هندوستان، فرانسه، اسپانیا، روسیه و ایتالیا به عنوان کشور تولید کنندهٔ ابریشم شناخته شدهاند. امروزه ابریشم ایتالیا به لحاظ زیبایی و کیفیت در جهان بهترین نوع ابریشم است.
تاریخچه پارچه ابریشم در ایران
- نوع اول دیبا بوده که به لباس ابریشمی ساده رنگی گفته میشده است.
- نوع دوم بر خلاف گفته لغتنامه دکتر معین پرنیان بود که به لباس ابریشمی چند رنگ و اغلب هفت رنگ اطلاق میشده که در بعضی موارد دارای طرح گل در میان پارچه هم بوده است.
- نوع سوم و کاملاً درباری ایرانی پرند بوده است که به پارچه رنگین ابریشمی و دارای طرحهای حاشیهای گفته میشده و مخصوص خاندان امپراطوری ایرانی بودهاست.
اولین کارخانه ابریشم کشی در ایران اولین بار اواسط قرن نوزدهم در دوران سلطنت ناصر الدین شاه به وسیلهٔ یکی از سرمایه داران گیلان به نام آقا محمد خان رشتی درقریه برکاده رشت بنا شد که فعالیت آن پس از مدت کوتاهی متوقف گردید. در آخرین سال سلطنت ناصرالدین شاه یکی دیگر از تجار معروف گیلان به نام حاج امینالضرب موفق شد درحد دانش فنی آن روز کارخانه ابریشم کشی مجهزی با استفاده از ماشین آلات فرانسوی درشهر رشت ایجاد کند، و با استفاده از مدیران بازرگانی دیبلت (debblet) فرانسوی انحصار تأسیس آن را به مدت ۲۰ سال به دست آورد.
این کارخانه با نیروی کارگران ایرانی چندین سال با موفقیت به ابریشمکشی و تولید محصول با کیفیت مورد قبول بازارهای بینالمللی پرداخت ولی سرانجام مسائل اجتماعی و ناسازگاریهای دو فرهنگ شرق و غرب آن را به تعطیلی کشاند. این مکان در حال حاضر به صورت یک باغ رها شدهاست و همچنین پناهگاه پرندگان مهاجر است که چند ساختمان قدیمی در آن وجود دارد. به استناد گزارشهای تاریخی موجود، در گذشته بهترین نوع ابریشم و نوغان در رشت و اطراف آن به عمل می آمده است.
ساختار الیاف ابریشم
ابریشم خام همانطور که گفته شد، مرکب از دو فیلامنت و سریسین و سایر مواد است و حدود ۷۵ درصد هر لیف ابریشم خالص به فرمول شیمیایی پارچه تشکیل میدهد. مولکول ابریشم که ترکیبی از کربن، هیدروژن، ازت و اکسیژن است، در آب غیر محلول بوده و در آب جوش استقامتی بیش از پشم دارد؛ ولی چنانچه مدت طولانی جوشانده شود، استحکامش را از دست میدهد.
مواد تشکیل دهنده ابریشم
ابریشم الیافی بسیار محکمی است که قوام آن معمولاً در حدود ۳٫۵ تا ۵ گرم بر دنیر است و استحکام کشش مرطوب آن به ۷۵ تا ۸۵ درصد میرسد. توان اضافه شدن به طول نخ تا رسیدن به حد پارگی در شرایط معمولی حدود ۲۰–۲۵ درصد میباشد.
بازگشت الاستیکی و قابلیت ارتجاع لیف ابریشم ریسیده شده از پنبه و ریون بیشتر و از پشم کمتر است و صمغگیری شدهٔ آن وزن مخصوصی معادل ۱٫۲۵ دارد که در مقایسه با وزن مخصوص پنبه، کنف و پشم، کم است. به همین جهت غالباً الیاف ابریشمی به وسیلهٔ نمکهای فلزی، وزن داده میشوند که این کار علاوه بر آنکه باعث افزایش چگالی ابریشم میشود.
خواص افتادگی آن را نیز بهبود میبخشد.ابریشم در مقابل مواد اکسیدکننده حساس است، از این رو در موقع عمل با سفید کنندهها و به ویژه آب اکسیژنه باید دقت کافی شود. اسیدهای غلیظ باعث متلاشی شدن ابریشم میشود ولی اسیدهای رقیق در شرایط معمولی اثری بر روی ابریشم نمیگذارد. فقط به سرعت جذب ابریشم میشوند که زدودن آنها به سادگی انجام پذیر نیست.
ویژگی های الیاف ابریشم
آسیبپذیری ابریشم در برابر قلیاییها به مراتب کمتر از آسیبپذیری پشم میباشد و اثری که قلیاییهای ضعف نظیر صابون، براکس و آمونیاک بر روی ابریشم باقی میگذارند، بسیار ناچیز و تقریباً غیر محسوس است و قلیاییهای با غلظت بیشتر مانند محلول رقیق هیدروکسید سدیم یا سود سوزآور باعث کاهش استحکام و شفافیت رنگ ابریشم میشود و محلول غلیظ سود سوزآور قادر به حل ابریشم در خود میباشد. در شرایط معمولی، ابریشم در برابر حلالهای آبی مقاوم و آسیبپذیری آن ناچیز است.
تشخیص نوع و کیفیت ابریشم با چشم غیرمسلح حتی برای کارشناسان هم دشوار است و برای این کار به ذره بین نیاز دارند. احتملاً تاکنون موقع خرید لباس با تنوع زیاد انواع پارچه ابریشم مواجه شده اید. علاوه بر کرم ابریشم، جانورانی چون عنکبوت و صدف دوکپه ای ابریشم می سازند.
ابریشم عنکبوت، بهترین نوع است که از فولاد هم قوی تر بوده و کاربرد آن در صنعت هنوز به طورکامل کشف نشده است. دسته بندی انواع پارچه ابریشمی برمبنای فاکتورهای بسیاری صورت می گیرد. ما دراینجا تاکیدمان بر روی شکل ظاهری پارچه و کاربرد ابریشم درساخت پارچه، لباس و اکسسوری های مختلف است. همچنین فقط ابریشم های بدست آمده از کرم ابریشم را مورد بررسی قرار می دهیم.
محصولات تن پوش پارسی
پیج اینستاگرام تن پوش پارسی